Schema’s en ook nog ADHD? Wat doen we daarmee?

drs. Katrine de Vries
Mind-Oisterwijk, Buro T3

Kernwoorden

ADHD bij volwassenen, modimodel

Doelgroep

Volwassenen

Thematiek en problematiek

Overig

Kennisniveau deelnemers

alle niveaus

Workshop

Als schematherapeut begeleidde ik ADHD-groepen voor volwassenen. Ik ontdekte in de praktijk bij een deel van deze cliënten ook hardnekkige schema’s en modi zoals we die kennen uit de schematherapie. De modi die ik zag zijn goed te begrijpen vanuit het negatief zelfbeeld, waar veel mensen met ADHD last van hebben: een kwetsbaar kind, een straffende en een veeleisende oudermodus. De coping-modi bleken regelmatig de ADHD klachten mede in stand te houden en het aanleren van vaardigheden in het omgaan met ADHD te belemmeren.
Vanuit de klinische praktijk ben ik mijn ervaring als schematherapeut met mijn kennis over ADHD gaan verbinden. Het werken met modi lijkt een zinvolle aanvulling te kunnen zijn op de standaard ADHD behandeling.

Daarnaast signaleer ik al jaren soms (verborgen) ADHD bij cliënten die voor schematherapie verwezen worden, niet zo verwonderlijk, aangezien zowel ADHD als persoonlijkheidsproblematiek tot uiting komt in levenslange dysfunctionele patronen op meerdere levensgebieden. Uit de klinische praktijk is echter bekend dat niet onderkende en onbehandelde ADHD kan leiden tot minder effectieve behandelingen. Bovendien blijkt uit divers onderzoek dat de kans op persoonlijkheidsstoornissen toeneemt als gevolg van (een kindertijd) met ADHD.

In deze workshop komt aan bod:

  • Hoeveel komt ADHD voor?
  • Hoe valt de hoge co-morbiditeit met persoonlijkheidsstoornissen te verklaren?
  • Hoe kan je (verborgen) ADHD signaleren op grond van schemavragenlijsten?
  • Welke schema’s en modi kan je verwachten bij ADHD?
  • Wat betekent het onderscheid tussen tussen temperament en aangeleerde patronen voor de basisbehoeftes en voor de behandeling?

Aangezien er, ook internationaal, nog erg weinig onderzoek is gedaan naar dit onderwerp en ADHD waarschijnlijk niet voor elke schematherapeut even bekend zal zijn, worden de deelnemers uitgenodigd om actief deel te nemen aan de workshop d.m.v.:

  • het stellen van vragen
  • het uitwisselen van ervaringen
  • het toepassen van een algemeen modusmodel bij ADHD op eigen casuïstiek

Tevens is er een (video)demonstratie: reparenting tijdens imaginatie met rescripting bij ADHD. Deze demonstratie is met een andere cliënt dan beschreven staat in het hoofdstuk over ADHD in het Casusboek Schematherapie.

Literatuur

Kooij J.J.S. (2017) ADHD bij volwassenen, 4e editie. Amsterdam: Pearson Benelux bv.

Miklosi, M., Mate O., Somogyi K., & Szabo M., (2016). Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder symptoms, perceived stress, and well-being: the role of early maladaptive schemata. Journal of Nervous and Mental Disease. Vol. 204(5), 364-369.

Miller C.J., Flory J. D., Miller S.R., Harty S.T., Newcorn J.H. & Halperin J.M. (2008). Childhood attention-deficit/hyperactivity disorder and the emergence of personality disorders in adolescence: a prospective follow up study. Journal Clin Psychiatry. 69(9),1477-1484.

Philipsen A., Lam A.P., Breit S., Lücke C., Müller H., & Mathies S. (2017). Early maladaptive schemas in adult patients with attention deficit hyperactivity disorder. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, 9, 101-111.

Vries, K.L.E. de (2021). “Ik doe en niet toe”. Hoe ADHD en modi elkaar kunnen versterken. In H. Hornsveld, H. Bögels & H. Grandia (red.), Casusboek Schematherapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Willer J. (2019). Herkennen van ADHD bij volwassenen. Diagnostiek en behandeling in de
klinische praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.