Falen als Kans: Hoe Narcisme ons misleidt en hoe vrij te blijven

Wiesette Krol & Judith Vanhommerig

Trefwoorden: Narcisme, eigen schema’s, faalmoedig worden, zelfzorg

Kennisniveau/doelgroep: Hulpverleners die werken en worstelen met cliënten met narcistische problematiek en een basisopleiding hebben genoten op het gebied van de Schematherapie. Hulpverleners die ook bereid zijn naar hun eigen aandeel te kijken en zin hebben om veel te oefenen.

Inhoud workshop

Narcisme in de therapiekamer kan een uitdagende situatie zijn, zowel voor de therapeut als voor de cliënt. Mensen met narcistische trekken hebben vaak moeite met zelfreflectie en kunnen emotioneel defensief zijn.
Narcisme wordt gekarakteriseerd door een overdreven gevoel van eigenwaarde en een sterk verlangen naar bewondering. Dit kan bij de therapeut een gevoel van faalangst oproepen.

Oefenen met het omgaan met kleinerend, manipulatief en agressief gedrag, met mogelijk
antisociale accenten vraagt veel van de therapeut.
Dit geldt niet alleen voor interacties buiten de therapie, maar ook voor de therapeutische relatie.

De schema’s van de therapeut hebben een grote invloed op het werken met deze doelgroep. Zelfopoffering, onderwerping, meedogenloze normen of een overdreven kritische houding zorgen ervoor dat veel therapeuten narcistisch gedrag zo moeilijk vinden dat ze op voorhand proberen ontevredenheid, boosheid of woede van de cliënt te voorkomen. Deze schema’s kunnen tevens ook gevoelens van druk of falen veroorzaken, waardoor de therapeut zich angstig, onzeker of misschien zelfs boos op zichzelf voelt.

Cliënten met als schema grootsheid, minderwaardigheid en of wantrouwen verwachten vaak misbruikt, vernederd, gekleineerd of anderszins slecht behandeld te worden. Als zodanig zoeken ze vaak naar macht
en controle en gaan ze op zeer competitieve manieren met anderen om. Naast een kwetsbare, wantrouwende en vaak (verdrongen) eenzame kindermodus, hebben ze sterke
overcompenserende coping-modi. Gevolgen kunnen zijn: een stagnatie van het
therapieproces, een terugtrekking uit de therapie of een gevoel van wanhoop en uitputting bij de therapeut. Het belangrijkste doel voor de therapeut bij het omgaan met deze coping stijlen is om patiënten te helpen deze modus te herkennen, te begrijpen, maar ook om hen ermee te confronteren.

In deze workshop leer je deze dynamiek te overstijgen, hoe je omgaat met deze problematiek en zodoende stappen zet om de impasse in de therapie te doorbreken. Wederkerigheid en grenzen stellen in de relatie staat hierbij centraal.
Hierbij gaan we werken met het maken van fouten, het trainen van faalmoed, juist als het zo spannend is.
Hoe je steeds weer empathie vindt voor de client en diens moeilijke gedrag is hierin belangrijk. Daarbij kan het ondersteunend zijn je eigen valkuilen te kennen.
In deze workshop werken we aan het verstevigen van je gezonde kant als therapeut. Hierin zijn drie B’s belangrijk: balance, bond en battle.
In combinatie van KP en psychodramatherapeut nemen we jullie mee in de theorie maar vooral ook in het oefenen van je vrij maken. Na deze dag sta je met meer zelfvertrouwen in de kamer en durf je vrij te bewegen. We leren je ook leuke oefeningen aan, voor jezelf en voor de therapie.

Leerdoelen

  • Hoe blijf je gezond als therapeut in de narcistische interactie met je cliënt? Wat zijn handvatten hierbij?
  • Hoe vergroten we de psychologische veerkracht van de therapeut?
  • Hoe ben je authentiek maar niet te kwetsbaar? We oefenen met empathisch confronteren, grenzen stellen en spiegelen.
  • Hoe kun je zelf in balans blijven?

Werkvormen

  • Theoretiche uitleg
  • Demonstraties
  • Experientiele oefeningen
  • Blije kind oefeningen
  • Fishbowl en subgroep oefeningen

Literatuur

  • Yakın D and Arntz A (2023) Understanding the reparative effects of schema modes: an in-depth analysis of the healthy adult mode. Front. Psychiatry 14:1204177. doi: 10.3389/f psyt.2023.1204177

  • Hoofdstuk 6 kwetsbare kindmodi behandelen + hoofdstuk 7 boze en impulsieve kindmodi behandelen (129-200). Uit: Schematherapie: een praktische handleiding. Arntz & Jacob. (179-200) 21 p.

  • Hoofdstuk 6 De therapeutische relatie: eigen copingstijlen van de therapeut.Uit Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. (196-207) Uit: Young, Klosko & Weishaar 11 p.

  • G. Sijbers & W. Krol. Van onderbuik naar zelfonthulling, PsyXpert – Jaargang 6 – editie 4 -2020-4 (12p.)

  • Pilkington et al (2022). EMS of therapist and the influence on therapy. Psychotherapy Research (14 p.)

  • Patrick Adrichem, Professionele zelfzorg voor hulpverleners,de psycholoog / juli – augustus 2022